TAŞIT SAYISI REFAHLA DOĞRUDAN İLİNTİLİ
Çalışmada Motorlu Kara taşıtı varlığının, illerde refah düzeyini de ortaya koyduğunun vurgulandığını, Teşvik kapsamındaki illerde değişik türdeki motorlu kara taşıtlarındaki yoğunluğun belirtildiğini, veriler ışığında teşvik uygulamalarında sektörel desteklemelerin zorunlu olduğu gerçeğinin ortaya konulduğunu kaydetti.
DOĞU’DA SEKTÖREL YOĞUNLAŞMA YOK
Büçge: “Motorlu Kara taşıtları içinde otomobil bireysel refahı ortaya koyarken, traktör tarım; Kamyon, Kamyonet nakliye ve ticaret; otobüs ve minibüs sayısı da ulaşım sektörlerinin durumunu ortaya çıkarıyor. Teşvik kapsamındaki 49 ilin bölgesel dağılımına bakıldığında, Karadeniz, Güneydoğu ve İçanadolu bölgelerinde ulaşım sektörü nakliye gurubunun daha faal olduğu, Doğu’da ise taşıtla ifade edebilecek sektörel yoğunlaşmanın bulunmadığı gözleniyor.” dedi.
ARAÇ SAYISI TEŞVİKLİ İL ORTALAMALARININ ALTINDA
Doğu Anadolu Sanayici ve İşadamları Derneği (DOSİAD) Yönetim Kurulu üyesi, Mali ve ekonomik İşler Komisyonu Başkanı Abdullah Büçge, Tarım sektörünün bölgesel ekonomide ağırlıklı olduğu Doğu Anadolu Bölgesinde, traktör sayısının oldukça düşük olduğunu, Ticaret sektörünün kullandığı kamyonet ve kamyon sayısının da Türkiye ortalamasının olduğu gibi, Teşvikli iller ortalamasının da altında bulunduğunu belirtti.
İŞTE VERİLER
TÜİK Eylül 2005 Motorlu Kara Taşıtları İstatistik sonuçlarına göre; Teşvik kapsamında yer alan 49 ilde toplam 2 milyon 95 bin 425 motorlu kara taşıtı bulunuyor. Bu araçların 847 bin 567’sini otomobil, 106 bin 145’ini minibüs, 22 bin 288’ini otobüs, 228 bin 223’ünü kamyonet, 196 bin 312’sini kamyon ve 442 bin 256’sını da traktör oluşturuyor.
ERZURUM BÖLGENİN İYİ DURUMDAKİ İLLERİ İÇİNDE
Erzurum kamyon sayısı çokluğu bakımından Teşvik kapsamındaki 49 il içinde 11.nci sırada bulunuyor. Traktör sayısı çokluğu bakımından Erzurum 20 sırada yer alırken, kamyonet sayısı bakımından 10.ncu, otobüs sayısıyla 7.nci , minibüs toplam sayısı bakımından 16.ncı, otomobil toplam sayısıyla da Teşvikli iller içinde 11. sırada yer alıyor.
YOKSUL KENTLERDE OTOMOBİL FAZLA
Teşvik kapsamında bulunan 49 ildeki toplam motorlu araçların yüzde 40.4’ü otomobil, yüzde 21.1’i traktör, yüzde 10.8’i kamyonet, yüzde 9.3’ü kamyon, yüzde 5.06’sı minibüs ve yüzde 1.06’sı da otobüsten oluşuyor. Bu illerdeki motorlu kara taşıtı dağılımına bakıldığında tarımsal amaçlı araçların yoğunluğu gözlenirken, sanayide kullanılan araçlarla nakliye sektöründe kullanılan araç yoğunluğunun düşük olduğu ortaya çıkıyor.
MOTORLU TAŞITLARIN ANCAK YÜZDE 19’U TEŞVİKLİ İLLERDE
Türkiye’deki toplam motorlu kara taşıtlarının yüzde 19.2’si teşvik kapsamındaki 49 ilde bulunurken, yüzde 80.8’isini diğer 32 il barındırıyor. Teşvik kapsamındaki illerde bulunan otomobil toplamı ülke toplamının yüzde 14.9; minibüs toplamı yüzde 32.0; otobüs toplamı yüzde 13.9; kamyonet toplamı yüzde 16.1; kamyon toplamı yüzde 29.4 ve traktör toplamı da yüzde 35.7’lik bölümünü kapsıyor.
DOĞU İLLERİ TEŞVİKTE DE YOKSULLUK SERGİLİYOR
Teşvik kapsamındaki 49 il içinde Doğu Anadolu bölgesinin bütün illeri yer alıyor. Doğu illeri teşvikli illerin yüzde 28.5’ini oluşturuyor. Motorlu kara taşıtları dağılımlarına bakıldığında, doğu Anadolu illerindeki toplam motorlu kara taşıtı sayısının teşvikli iller toplamının yüzde 16.5’ini oluşturduğu görülüyor. Teşvik kapsamındaki 49 il toplamları içinde Doğu Anadolu bölgesi illeri motorlu kara taşıtlarının oranları şöyle: otomobil yüzde 18.0; minibüs yüzde 21.01; otobüs yüzde 19.06; kamyonet yüzde 18.4; kamyon yüzde 16.57 ve traktör yüzde 15.6.
ŞANLIURFA TEŞVİKLİ İLLER TAŞIT ZENGİNİ
Teşvik kapsamındaki iler içinde Motorlu kara taşıtı sayısı toplamı bakımından 113 bin 552 motorlu kara taşıtıyla Şanlıurfa ilk sırada yer alıyor. Bu ili 110 bin 151 araçla Kütahya ve 105 bin 337 ile Afyon illeri izliyor. Kahramanmaraş 93 bin 875, Çorum, 90 bin 806 , Tokat 88 bin 903, Trabzon, 75 bin 454 ve Malatya 75 bin 101 toplam motorlu kara taşıt sayılarıyla Teşvik kapsamındaki araç zengini diğer iller. Erzurum Teşvik kapsamındaki iller içinde motorlu kara taşıtı toplam sayısı sıralamasında 12. durumda.
DÖRT İLİN TOPLAMI DOĞU’DAN FAZLA
Şanlıurfa, Kütahya, Afyon ve Kahramanmaraş illeri motorlu kara taşıtı sayısı Doğu Anadolu bölgesi motorlu kara taşıtı sayısının çok çok üstünde bulunuyor.Teşvik kapsamındaki iller içinde motorlu kara taşıtının en az bulunduğu il 3 bin 853 taşıtla Tunceli. Hakkari, 4 bin 502, Ardahan 5 bin 856, Bayburt, 6 bin 490, Bingöl 7 bin 64 ve Siirt 8 bin 327 taşıt sayısıyla 49 ilin araç fakiri diğer illeri durumundalar.
KÜTAHYA OTOMOBİL ZENGİNİ
Teşvikli illeri içinde otomobil zengini il 48 bin 86 otomobille Kütahya ili. Şanlıurfa 43 bin 42, Kahramanmaraş 41 bin 698 , Malatya 36 bin 920, Trabzon 39 bin 55, Afyon 35 bin 491, Çorum 32 bin 738; Tokat 32 bin 388 ve Sivas 31 bin 899 otomobille teşvikli illerin diğer otomobil zengini illeri. Erzurum 27 bin 839 otomobil toplam sayısıyla Teşvikli iller içinde 11. sırada yer alıyor.
ARDAHAN OTOMOBİL FAKİRİ İL Ardahan bin 466 otomobil sayısı toplamıyla teşvikli iller içinde en az otomobil bulunan il durumunda. Hakkari bin 857, Bayburt 2 bin 659, Bingöl 2 bin 733, Siirt 3 bin 461, Gümüşhane 3 bin 924, Kilis, 3 bin 785, Şırnak 3 bin 844 ve Bitlis 4 bin 236 otomobil sayılarıyla 49 il içinde otomobil fakiri illeri oluşturuyorlar. Otomobil sayısı azlığı bakımından Doğu Anadolu illeri yine ön sırada.
TRABZON MİNİBÜS SAYISINDA ÖNDE
49 Teşvik kapsamındaki il içinde Trabzon 6 bin 956 minibüs toplam sayısıyla, bu araç çeşidini en fazla barındıran il durumunda bulunuyor. Minibüs zengini diğer teşvikli iller şöyle sıralanıyor: Ordu 6 bin 942, Giresun 5 bin 512, Kahramanmaraş 4 bin 710, Diyarbakır 4 bin 343, Kütahya 3 bin 852 ve Van 3 bin 813. Erzurum minibüs toplam sayısı bakımından 49 il içinde 16 durumda yer alıyor.
HAKKARİ TAŞIT BAKIMINDAN DA YOKSUL
Hakkari 393 minibüs sayısıyla teşvikli iller içinde minibüs fakiri il durumunda. Minibüsün çok az sayıda olduğu diğer teşvikli iller ise şöyle: Bayburt 428 minibüs, Tunceli 450 minibüs, Çankırı 498 minibüs, Şırnak 591 minibüs ve Ardahan 646 minibüs. Toplu taşıma aracı olarak kullanılan minibüs sayısı bakımından en fakir illerin çoğunluğunu Doğu Anadolu Bölgesi illeri oluşturuyor.
KÜTAHYA, OTOBÜS SAYISI EN FAZLA OLAN İL
Trafik il müdürlüklerine tescilli otobüs sayısı çokluğu bakımından Teşvikli illerin başında bin 363 otobüsle Kütahya geliyor. Bu cins araç çokluğu bakımından bin 338 otobüsle Düzce 2.nci, bin 307 otobüsle Kahramanmaraş 3.ncü, bin 1138 otobüsle Afyon 4.ncü, 961 otobüsle Trabzon 5.nci ve 952 otobüs sayısıyla Tokat 6.ncı durumda. Erzurum 827 otobüs sayısıyla 49 il içinde 7.nci sırada yer alıyor.
DOĞU İLLERİNDE OTOBÜS SAYISI DÜŞÜK SEVİYEDE
Genellikle şehirlerarası yolcu taşımacılığında kullanılan otobüs sayısı azlığı bakımından Doğu Anadolu illeri yine başı çekiyorlar. Ardahan 33 otobüsle bu cins aracın en az olduğu il. Bu ili otobüs sayısı azlığı bakımından, 46 otobüsle Hakkari, 53 otobüsle Şırnak, 80 otobüsle Siirt, 92 otobüsle Gümüşhane ve 97 otobüsle Tunceli ili takip ediyor.
TRABZON KAMYONET SAYISI ÇOKLUĞUYLA DİKKAT ÇEKİYOR
Teşvikli 49 il içinde Şehir içi nakliye aracı olarak kullanılan kamyonet sayısı dağılımına göre, ilk sırada 18 bin 521 kamyonetle Trabzon ili yer alırken, bu ili 10 bin 403 kamyonetle Kütahya, 10 bin 342 kamyonetle Afyon,9 bin 249 kamyonetle Ordu, 9 bin 212 kamyonetle Kahramanmaraş izliyor. Kamyonette yoğunlaşmanın daha çok teşvikli il konumundaki Karadeniz Bölgesi illerinde olduğu görülüyor. Erzurum kamyonet sayısı çokluğu bakımından 10.ncu durumda bulunuyor.
ARDAHAN KAMYONET YOKSULU
Kamyonet sayısı azlığı bakamından ise Ardahan 337 kamyonet sayısıyla birinci durumda. Bu ili 404 kamyonetle Tunceli, 592 kamyonetle Kilis, 632 kamyonet sayısıyla Bayburt ve 705 kamyonetle Hakkari ili izliyor. Kamyonet daha çok küçük imalat sanayi ve ticaret sektöründe kullanıldığından, doğu Anadolu bölgesi illerindeki kamyonet sayısı azlığı, bölgede iki sektörün canlı olmadığını belgeliyor.
ŞIRNAK KAMYON SAYISIYLA 49 İLİN BAŞINDA GELİYOR
Nakliyecilik sektörünün değişmez aracı olan Kamyon sayısı dağılımı bakımından, Teşvikli illerin en zengin ili 21 bin 568 kamyonla Şırnak ili. Kamyon sayısı çokluğu bakımından 13 bin 540 kamyonla Şanlıurfa ili 2.nci, 8 bin 606 kamyonla Afyon ili 3.ncü, 8 bin 281 kamyonla Trabzon 4.ncü, 7 bin 54 kamyonla Van ili 5.nci ve 7 bin 35 kamyonla Kütahya ili 6. konumda yer alıyorlar. Erzurum kamyon sayısı çokluğu bakımından 49 il içinde 11.nci sırada bulunuyor.
GÜNEYDOĞU’DA KAMYON GÖZDE ARAÇ
Teşvikli iller içinde kamyon sayısı yoğunluğunun Güneydoğu Anadolu, Karadeniz ve İçanadolu bölgesinde oluştuğu gözleniyor. Kamyonun az olduğu illerin başında 353 kamyonla Doğu Anadolu bölgesi ili Tunceli geliyor. Bu taşıt çeşidi azlığı bakımından Tunceli’yi 595 kamyonla Bayburt, 702 kamyonla Kilis, 715 kamyonla Hakkari ili takip ediyor.
DOĞU TARIM BÖLGESİ AMA TRAKTÖR SAYISI DÜŞÜK
Teşvikli illerde traktör sayısı dağılımı, bu illerdeki tarım ve tarımda çağdaşlaşma profilini de ortaya koyuyor.Tarımda mekanizasyona geçişin verim ve kaliteyi artırdığı düşünülürse, traktör sayısının çok olduğu illerde tarım sektörünün daha canlı ve ileriye yönelik atılımlar içinde olduğu gözleniyor. Teşvikli iller arasında en fazla traktör 30 bin 944 traktör sayısıyla Tokat’ta kayıtlı. Bu ili 30 bin 328 traktörle Çorum, 28 bin 552 traktörle Afyon, 23 bin 542 traktörle Kütahya, 22 bin 650 traktörle Yozgat, 20 bin 766 traktörle Kastamonu ve 20 bin 167 traktörle Sivas izliyor. Traktör sayısı çokluğunun Karadeniz, İçanadolu ve Ege ilerinde yoğunlaştığı görülüyor. Traktör sayısı çokluğu bakımından Erzurum 49 il arasında 20 sırada yer alıyor.
ÇİFTÇİNİN ALIM GÜCÜ DÜŞÜKLÜĞÜ, TRAKTÖRE YÖNELİMİ AZALTIYOR
Traktörün çok az olduğu teşvikli il 36 kayıtlı traktörle Rize. Bu ili yine bir Karadeniz Bölgesi olan Trabzon 149 kayıtlı traktör sayısıyla izliyor. Traktörün az olduğu diğer Teşvikli iller ise şöyle: Artvin 542, Hakkari 554, Tunceli 624 ve Bingöl 781 traktör. Karadeniz bölgesinde traktör sayısı azlığı, bölgenin engebeli tarım arazisine sahip olmasından, Doğu Anadolu bölgesindeki azlığı ise çiftçinin alım gücü düşüklüğü ve tarımda modern yöntemlerin kullanılmayışından kaynaklanıyor.
