Doğu Anadolu Sanayici ve İşadamları Derneği (DOSİAD) 5084 Sayılı “Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkındaki Kanun”la ilgili revizyon önerilerini açıkladı.

5084 UYGULAMALARIYLA İLGİLİ TESPİT, TEŞHİS VE TEKLİFLER Başbakan Recep Tayip Erdoğan’ın Teşvik Yasası’nda değişiklikler yapılacağı şeklindeki beyanatı doğrultusunda; Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki sanayici ve işadamlarının beklentilerini “tespit, teşhis ve teklifler” şeklinde değerlendirdiklerini söyleyen DOSİAD Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Aydemir, rapor halindeki çalışmalarını Başbakan Erdoğan başta olmak üzere tüm Bakanlara ve ekonomiye yön veren kamu kurumlarına ve sivil toplum örgütlerine gönderdiklerini söyledi.

REVİZYON KAÇINILMAZ

DOSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Aydemir; 5084 sayılı yasanın beklenilen düzeyde faydalar doğurmadığı ve değişikler yapılması gerektiği konusunda hükümette ve sivil toplum örgütlerinde bir consensus oluştuğuna dikkat çekerek, kendilerinin bu görüşe katkı sağlamak ve ufuk çizmek amacıyla tespitler yaptıklarını ve bunu kamuoyuna deklare ettiklerini bildirdi.

İYİLEŞTİRME OLMAZSA, BÖLGELER ARASI KALKINMIŞLIK FARKI ARTAR Aydemir; Hükümetin 5084 üzerinde yeni çalışma ve düzenleme gerçekleştirme eğilim ve kararlılığını memnuniyetle izlediklerini kaydetti. Ağrı, Kars ve Erzurum gibi Doğu Anadolu Bölgesi illerinde yatırım başvurularının az olmasına dikkat çeken Aydemir, yeni düzenlemelerin acilen yapılmaması halinde ciddi bir kırılganlık olacağını, bölgeler arası kalkınmışlık farkının daha da büyüyebileceğini belirtti.

KALKINMA TERCİHLERİ BELİRLENMELİ

5084 üzerindeki revizyon çalışmalarında, Doğu Anadolu Bölgesi’nde özellik ve öncelik arz eden sektörlere ağırlık verilmesi gereğine değinen Aydemir, “kalkınma tercihlerinin belirlenmesi, yatırımlara yön verecektir. Biz Doğuda turizm, sağlık ve tarımla birlikte bunlara dayalı imalat sektörünü gelişmeye yatkın olarak mütalaa ediyoruz. Bilişim teknolojisi gerektiren yazılım sektörünün oluşabilmesi de, bu sektörlerin gelişmesi ve açılımına bağlıdır” dedi.

DOSİAD’DAN BAŞBAKAN ERDOĞAN’AMEKTUP

Sayın Başbakanım. Ocak 2004 tarihinde, önderliğinizde çıkarılmış olan 5084 Sayılı “Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkındaki Kanun”u; bölgeler arası gelişmişlik farkının giderilmesi yolunda ciddi ve önemli bir tasarruf olarak değerlendirmekteyiz. Ekonomik bağlamda geri kalmış bölge ve illerin kalkınma sürecine girmesini hedefleyen, işsizliğin önlenmesini, yerel kaynakların katma değer üretecek hale getirilmesini amaçlayan 5084 sayılı yasanın uygulanmasında yüksek malumlarınız olduğu üzere pek çok aksaklıklar ortaya çıkmış bulunmaktadır. Bunları şu başlıklar altında sıralamak mümkündür: 1- Yatırım muafiyetlerinden yararlanmada KOBİ’ler için gerekli olan kuruluş ve işletme sermaye yetersizliğinin had safhada olması; 2- Yerli müteşebbisin yatırım kabiliyet ve yatırım formuna sahip bulunmaması; 3- Yatırımlarda yoğunlaşma alanlarının tespitindeki belirsizlikler ve kuşkular; 4- Önceki yatırımların sonuçlandırılmaması ve yeni yatırımlar için olumsuz tecrübeler taşınıyor olunması ; 5- Yasa kapsamında; iklim ve pazar yerine ulaşım şartları daha uygun olan illerin yer alması; Yatırım şartlarının oluşması için gerekli olan, “doğal kaynaklar, emek, sermaye ve girişimci” faktörlerinden bölgede eksikliği en fazla hissedilen elemanın sermaye olması, bunu yetişmiş insan gücü eksikliğinin izlemesi; Yatırım şartlarının oluşması için gerekli olan, “doğal kaynaklar, emek, sermaye ve girişimci” faktörlerinden bölgede eksikliği en fazla hissedilen elemanın sermaye olması, bunu yetişmiş insan gücü eksikliğinin izlemesi; Teşvik Yasa’sı kapsamında yatırım düşünen müteşebbisleri yönlendirme fonksiyonunu yerine getirecek bir mekanizma yokluğunun ciddi biçimde hissedilmesi; bunun giderilmesi için DPT bünyesinde bulunan Yatırımları Takip Birimlerinden uygun olanının “Bölgedeki Yatırımları Yönlendirmek” üzere bir ara birim şeklinde Erzurum’da açılmamış olması; Zati alinizin de tespitleri noktasında, yasadan yararlanmak isteyen yatırımcılar, Doğu Anadolu Bölgesi’nden ziyade, daha uygun şartlara sahip bölge ve illeri seçmektedirler. Nitekim Doğu Anadolu Bölgesi’nde bulunan ve yasadan yararlanacak illere; yatırım için ciddi başvurular olmamış; Ağrı, Kars, Erzurum gibi illerde müracaat sayısı 2’yi geçmemiştir. Halen sürdürülmekte olan yatırımların çoğu tamamlanmamış; bitirilmiş olanlar da kapasite kullanımında istenilen verimliliğe ulaşamamışlardır. Bu sebeple; 5084 Sayılı “Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkındaki Kanun”da yenileştirme ve güncelleştirme yapılacağına dair beyanatınız, Doğu Anadolu Bölgesi illerinde büyük bir memnuniyetle karşılanmıştır. Doğu Anadolu Sanayici ve İşadamları Derneği olarak, gerçekleştireceğiniz güncelleştirme çalışmasında, mensuplarımızın ve bölge kamuoyunun beklentilerini arz ediyor ; çabalarınıza DOSİAD olarak müteşekkir bulunduğumuzu saygılarımızla iletiyoruz. İbrahim AYDEMİR Yönetim Kurulu Başkanı DOSİAD’DAN: 5084’E REVİZYON ÖNERİLERİ 5084 Sayılı “Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkındaki Kanun”da yapılması beklenilen değişiklik ve güncelleştirilmeye muhtaç hususlar şu başlıklar halinde tespit edilmiş bulunmaktadır:

1. Yasadan yararlanacak iller içinde, Doğu Anadolu Bölgesi illerini daha cazip hale getirecek unsurların yer alması;

2. Geçmişten devam eden yatırımların da teşviklerden yararlandırılması;

3. Yatırımcıların kamuya olan borçlarına ait faizlerin silinmesi ve ana borcun taksitlendirilmesi; (İstanbul Yaklaşımı bir model olabilir)

4. Mevcut yatırımların rehabilite edilmesine yönelik destek uygulamalarına başlanılması;

5. Yasadan yararlanma süresinin 2008’le sınırlandırılması yerine, Doğu Anadolu Bölgesi’nin iklim şartları, inşaat sezonunun kısalığı ile bölge yatırımcılarının nakit sıkıntıları göz önünde bulundurularak, yatırımların tamamlanmasından sonra 5 ila 10 yıl arasında muafiyet süresinin konulması;

6. Bölgede teşvik kapsamındaki yatırımlar için enerji indiriminin TEDAŞ’ın inisiyatifinden çıkarılıp, kapasite kullanım oranları da dikkate alınmadan yüzde 50 oranındaki indirimden bütün işletmelerin faydalandırılması;

7. Bölgede atıl ya da düşük kapasiteyle çalışan işletmelerin, Vergi-SSK- Enerji Vb. borçlarına bakılmaksızın düşük faizli ve uzun vadeli işletme kredileri alabilmelerinin sağlanması. Sektörler Halinde ise:

A.SAĞLIK SEKTÖRÜ: Özel Sağlık yatırımlarında devlet hastaneleriyle rekabet açısından, personel giderlerine katkı şarttır. Bunun gerçekleşmesi için: a. Özel Sağlık Yatırımlarında SSK işveren Hissesi ve stopajın tamamının hazinece karşılanması; b.Özel sağlık yatırımının yapıldığı ildeki, Devlete ait sağlık birimlerinden elde edilen döner sermayelerden yüzde 10 ile yüzde 25’lik bir oran arasında kesinti yapılarak, özel sağlık yatırımlarında istihdam payı olarak aktarılması düşünülebilir. Zira, sağlık alanında yapılacak her özel yatırım, bu sahada hizmet veren, Doktor, Sağlık Memuru, Hemşire vb. sağlık personeli için alternatif bir işyeri anlamı da taşıyacaktır.

B.EĞİTİM SEKTÖRÜ: Bu sektördeki yatırım uygulamalarında da Özel Sağlık Yatırımlarında uygulanması teklif edilen sistem getirilip SSK işveren Hissesi ve stopajın tamamının hazinece karşılanması temin edilirse bölgeye eğitim yatırımlarını cezbedecektir.

C.TURİZM SEKTÖRÜ: Kış Turizmi Doğu Anadolu Bölgesi için özel ve hayati bir önem arz etmektedir. Bölgenin kaynakları bu sektör için elverişlidir. 59.Cumhuriyet Hükümetimizin “2009 Uluslararası Üniversite Kış Olimpiyatları” için Erzurum’u önermesi kaynakların rantabl ve amaca daha uygun olarak kullanılmasını bir zaruret haline soktuğu gibi, Kış Turizmi yatırımlarının çoğalması işsizliğin önlenmesinde de büyük yararlar sağlayacaktır. Buna karşın, Erzurum’da Kış Turizmi Master Planı Çerçevesinde yer alan Konaklı ve Gez etaplarında beklenen yatırımlar henüz gerçekleşmemiş, alt yapıları tamamlanan bölgelere özel sektör yatırım eğilimi arzu edilen ölçüde olmamıştır. Bu çerçevede; a. Turizme dönük yatırımlarda yüzde 200’lük yatırım ve yüzde 80 oranında da enerji indirimine gidilebilir. b. Kış Turizmi yatırımlarının alanı ve teşvik çerçevesi; yalnızca kayak merkezleriyle sınırlı tutulmamalı; kent merkezlerindeki turizm yatırımları içinde Yerel Yönetimlerin katkıları da sağlanarak hazineye ve belediyelere ait uygun arsaların tahsisi yoluna gidilmelidir. Kent merkezlerindeki turizm yatırımlarının gerçekleşmesi, sektörden sağlanacak gelirlerin esnafa yaygınlaştırılmasını da temin edecektir. c. Erzurum, Erzincan ve Sarıkamış’taki kış turizmine dönük yatırımlar için nakit teşvikler sağlanmalı; kaynak kullanım destekleme primleri devreye sokulmalı; özellikle Erzurum Konaklı pilot bölge olarak seçilmelidir. d. 2009’da yapılması tasarlanan ve Erzurum’un aday adayı kent durumunda olduğu “2009 Üniversite Kış Olimpiyatları”nın gerçekleştirilebilmesi, bölgeye ilave kaynaklar aktarılarak yeni yatırımların yapılmasıyla mümkündür. Zaman daralmaktadır, Kış Turizmi Merkezi’nde oyunların gerçekleştirilmesi için ilgili spor tesislerinin büyük çoğunluğu bulunmamaktadır ve oyunlara gelecekler için sosyal alan sayısı yetersiz durumdadır. Bu çerçevede Erzurum’da Üniversite Kış Olimpiyatlarının yapılabilmesi Hükümetin özel teşvik ve yatırımlarına muhtaç görünmektedir.

D.TARIM SEKTÖRÜ: Doğu Anadolu Bölgesi’nde sektörde ciddi bir gerileme ve istihdam bakımından da üzüntü verici bir şekilde daralma söz konusudur. Özellikle hayvancılık için elverişli alanlar değerlendirilememekte ve besicilik yok olmaktadır. Bölgede bu sektörün hayvancılık kriterinde canlılık sağlanabilmesi için, hayvan üreticileri, et ve süt ürünleri imalatçılarının özel desteklere ihtiyaçları bulunmaktadır. Bölgede aile işletmeleri yok düzeyindedir. Faaliyet veren mandıraların da kapasiteleri düşüktür ve istihdam oluşturmaya yönelik halde değildir. Bu noktada: Mevcut işletmelerin ayakta kalabilmesi ve istihdam oluşturabilmesi için, kamunun et ve süt ürünleri alımlarında Doğu Anadolu’ya öncelik tanınması; “Yap-işlet-devret” modeli üzerinde devlet tarafından hayvan yetiştirme çiftliklerinin kurulması; Teşvik noktasında on yıllık bir süre içinde SSK, vergi ve enerji muafiyetinin yanı sıra, bölge hayvan yetiştiricilerinin Tarım Kredi ve Ziraat Bankalarına olan borçlarında faizlerin silinmesi, ana paraların yatırım sonrası dönemde tahsil edilmek üzere taksitlendirilmesi uygun olacaktır. Erzurum’da kurulması düşünülen Organize Hayvancılık Bölgesi için gerekli ödenekler gönderilmeli, Teşvik kapsamında bu bölgede faaliyet verecek işletmelere özel kredi desteği sağlanmalı ve muafiyetler tanınmalıdır. Et, süt ve yapağı üreticiliğinin teşvik edilmesi için Doğu Anadolu Bölgesinde pilot bölge uygulamasına gidilmeli; pilot alanlardaki yatırımlara teşvik verilmelidir. Erzurum’daki hayvansal üretim yapan işletmeler ülke pazarına hitap edebilecek kapasitede ve AB standartlarından çok uzak durumdalar. Bunları güçlendirecek teşvik uygulamaları bölgemiz için hayati önemdeki bu sektörü canlandıracağı gibi yeni istihdam alanlarının açılmasına da önayak olacaktır. Bölge hayvancılığının istenen düzeyde gelişmesi için, İran başta olmak üzere komşu ülkelerden sağlıksız ve kaçak olarak bölgeye sokulan canlı hayvan girişlerinin önüne geçecek tedbirlerin alınması şarttır.

E. SERBEST TİCARET BÖLGESİ: Erzurum’da faaliyet gösteren Doğu Anadolu Serbest Ticaret Bölgesi atıl haldedir. Bölgenin alt yapı sorunları giderilmemiş ve bu kuruluş beklenen istihdam hacmine kavuşturulmayarak üç, dört kişiyle işletilmek durumunda kalmıştır. Doğu Anadolu Serbest Ticaret Bölgesinin işlevsel hale getirilebilmesi için, bölgede faaliyette bulunmayı düşünen yatırımcılara acilen kredi desteği sağlanmalı ve muafiyetler tanınmalıdır. G. GENEL VE DİĞER: a. Teşvik Yasasından yararlanacak müteşebbislerin, eğitime katkılarının sağlanabilmesi için, yaptıracakları okul ve benzeri eğitim kuruluşları dolayısıyla, yasadan yararlanma sürelerinin artmasının sağlanacağına vurgu yapılmalıdır. b. Doğu Anadolu Bölgesinde bulunan Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkındaki Kanun’dan yararlanacak illerde yatırım yapacak müteşebbislerin bina, makine-teçhizat, ve benzeri amortismana tabi aktif değerler uygulaması kapsamına; makul bir yaş öngörülerek, yurt içinden sağlanmış ve kullanılmış makinelerin de eklenmesi, bölgedeki makine-teçhizat ihtiyacının giderilmesine katkı sağlayacaktır.